Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ogłoszony w czwartek, 8 czerwca 2023 roku, ma istotne znaczenie dla wielu Kredytobiorców oraz sędziów zajmujących się sprawami dotyczącymi kredytów frankowych. Główną treścią tego wyroku jest stwierdzenie, że w przypadku mieszanego kredytu powiązanego z walutą obcą, cel gospodarczy nie może przeważać.
TSUE podkreślił, że definicja “konsumenta” zgodnie z dyrektywą dotyczącą ochrony konsumentów obejmuje osobę, która wraz z innym Kredytobiorcą, będącym również konsumentem, zawarła umowę kredytową, która częściowo dotyczy jej działalności gospodarczej lub zawodowej. Jednakże, warunkiem jest, że cel tej działalności gospodarczej lub zawodowej nie może dominować w ogólnym kontekście tej umowy i musi być ograniczony.Trybunał wskazał, że sąd krajowy ma obowiązek rozważyć wszystkie czynniki związane z umową w celu ustalenia, czy dana osoba podlega definicji “konsumenta” zgodnie z dyrektywą o ochronie konsumentów, zwłaszcza czy cel gospodarczy umowy kredytowej jest wystarczająco ograniczony, aby nie dominować w ogólnym kontekście tej umowy.
Ważnymi czynnikami, które należy wziąć pod uwagę, są między innymi podział wykorzystania pożyczonego kapitału na cele związane z działalnością zawodową i pozazawodową, a także fakt, że w przypadku większej liczby kredytobiorców tylko jeden z nich realizuje cel gospodarczy. Ponadto, Trybunał stwierdził, że kredytodawca może warunkowo udzielić kredytu przeznaczonego na cele konsumenckie, pod warunkiem częściowego przeznaczenia pożyczonej kwoty na spłatę długów związanych z działalnością gospodarczą lub zawodową.
Problem ten wynikał z wniosku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli, złożonego przez sędziego Michała Cibę, który zwrócił się do TSUE o rozstrzygnięcie sprawy małżonków. Dotyczyła ona żądania zwrotu nienależnie pobranych rat przez bank z tytułu umowy kredytu powiązanego z walutą obcą, dotyczącej waloryzacji wysokości rat i zadłużenia. Bank argumentował, że umowa kredytu została zawarta w celu gospodarczym, a konkretnie w celu refinansowania wcześniejszych zobowiązań powódki, wynikających z finansowania jej działalności gospodarczej jako wspólnika spółki cywilnej zajmującej się sprzedażą mebli. W momencie złożenia wniosku o kredyt i zawarcia umowy, mąż powódki (drugie powód) nie prowadził działalności gospodarczej, a pracował na podstawie umowy o pracę. Małżonkowie zapewnili, że 96 tysięcy złotych miało być przeznaczone na refinansowanie kredytu, a 110 tysięcy złotych miało być przeznaczone na remont domu.
W obecnej sytuacji, Sąd Rejonowy wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości w celu uzyskania wyjaśnienia warunków, na których Kredytobiorca, który zawarł umowę kredytową częściowo w celach gospodarczych i częściowo dla prywatnych potrzeb, wraz z innym kredytobiorcą działającym wyłącznie w celach prywatnych, może być uznany za “konsumenta” zgodnie z dyrektywą 93/13 w sprawie ochrony konsumentów. Orzecznictwo dotychczasowe wydaje się wskazywać na dwie możliwe interpretacje, które rzecznik generalny TSUE podsumował jako kryterium “marginalnego charakteru” i kryterium “braku dominacji” celu gospodarczego lub zawodowego nad celem związanym z prywatnymi potrzebami konsumpcyjnymi.
Tomasz Niewiadomski, szef Sądu Frankowego – XXVIII Wydziału Cywilnego SO w Warszawie, komentując sprawę, wyjaśnia, że około 10 procent spraw zgłaszanych przed warszawskim sądem dotyczy mieszanych kredytów. Na wstępnym etapie pojawiają się pytania dotyczące klasyfikacji danej sprawy jako konsumenckiej lub gospodarczej, co często prowadzi do przekazania sprawy do wydziału gospodarczego Sądu Okręgowego. Wytyczne TSUE w tej dziedzinie dotyczące rozgraniczenia kredytu konsumenckiego od zwykłego mogą ułatwić i przyspieszyć rozpatrywanie takich spraw.
Podsumowując, TSUE opowiedział się za szeroką definicją konsumenta, stwierdzając, że przeznaczenie części środków na działalność gospodarczą nie pozbawia Kredytobiorców pełnej ochrony prawnej. Kolejna grupa Kredytobiorców posiadających kredyt powiązany z walutą obcą, zyskała powód do rozpoczęcia sądowej batalii z bankiem.
Krzysztof Życzyński
Członek Zarządu
Dyrektor ds. Sprzedaży i Rekrutacji