TSUE broni Frankowiczów w postępowaniu egzekucyjnym

Korzystny wyrok TSUE dla Frankowiczów
nawet dla tych z wszczętym postępowaniem egzekucyjnym

Dnia 18 stycznia 2024 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ogłosił wyrok w sprawie C-531/22, dotyczącej kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego. W wyroku tym TSUE podkreślił, że sąd nadzorujący postępowanie egzekucyjne ma uprawnienie do samodzielnego badania nieprawidłowości w umowach kredytowych.

Istota sprawy C-531/22

Sprawa jaką rozpatrywał Trybunał dotyczyła klienta z Polski. Kredytobiorca zawarł z Getin Noble Bank w latach 2006 i 2008 dwie umowy kredytowe waloryzowane do franka szwajcarskiego. Z uwagi na brak realizacji spłaty zobowiązania, kredytodawca zdecydował się wypowiedzieć obie umowy.  Następnie bank uzyskał dwa e-nakazy zapłaty z lubelskiego E-sądu przeciwko dłużnikowi ( kredytobiorcy)  w ramach postępowania upominawczego. Warty podkreślenia jest fakt, że treść samych umów kredytowych nie zostały przedstawione sądowi i nie były przedmiotem jego oceny. Brak skierowania skargi ze strony kredytobiorcy w sprawie nakazów zapłaty, poskutkował  ich uprawomocnieniem się oraz nadaniem klauzul wykonalności. Wszczęto postępowanie egzekucyjne.  

W trakcie procesu egzekucyjnego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie był pierwszym sądem, któremu przedstawiono umowy kredytowe, których dotyczyło rozpatrywane postępowanie główne. Po ich analizie wyraził on wątpliwości co do legalności omawianych umów. Te zastrzeżenia wynikały z potencjalnie nieuczciwego charakteru tzw. klauzul przeliczeniowych, zawartych we wspomnianych umowach.

Sędzia Michał Maj w związku z powziętymi wątpliwościami, skierował dwa pytania prejudycjalne do TSUE w celu ustalenia:

1. Czy sąd jest zobowiązany, w trakcie nadzoru nad procesem egzekucyjnym prowadzonym przez komornika, analizować postanowienia umów kredytowych i jeśli stwierdzi, że warunki te są nieuczciwe, ma za zadanie doprowadzić do sytuacji, w której konsument nie będzie związany tymi warunkami.
2. Czy sąd może zaklasyfikować jako nieuczciwe postanowienie umowy, które ma identyczne znaczenie i powoduje takie same konsekwencje dla konsumenta, jak warunek umowny pochodzący z wzorca umowy opracowanego przez innego przedsiębiorcę i zarejestrowanego w krajowym rejestrze klauzul niedozwolonych.

Mocne stanowisko
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

W wyroku z dnia 18.01.2024 r. TSUE ponownie podkreśla znaczenie Dyrektywy 93/13. W celu poszanowania praw przyznanych konsumentom sąd sprawujący nadzór nad postępowaniem egzekucyjnym ma możliwość przeanalizowania treści umowy kredytowej pod kątem występowania w niej nieuczciwych warunków umownych. Dodatkowo w przypadku stwierdzenia, że umowy zawierały niedozwolone zapisy, sąd  ma prawo stwierdzić jej nieważność, a co za tym idzie kredytobiorca przestaje być dłużnikiem wobec banku.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ponownie poparł interesy osób posiadających kredyty we frankach. Podkreślono, że skuteczna ochrona praw przysługujących konsumentowi zgodnie z Dyrektywą 93/13 jest możliwa jedynie wtedy, gdy system proceduralny danego państwa członkowskiego na to pozwala. Oznacza to, że polskie przepisy dotyczące wydania nakazu zapłaty i procedury egzekucyjnej muszą uwzględniać możliwość automatycznego sprawdzenia potencjalnie nieuczciwych warunków umownych, nawet gdy konsument nie podnosi tego argumentu, ale bank dochodzi roszczeń wobec niego.

Innymi słowy, gdy bank rozwiązuje umowę kredytową i dochodzi swoich roszczeń, a konsument nie podnosi samodzielnie argumentów przeciwko tym roszczeniom, sąd jest zobowiązany do samodzielnego przeprowadzenia takiego badania. To szczególnie ważne, gdy warunek umowny jest już wpisany do krajowego rejestru klauzul niedozwolonych, co oznacza uznania go za nieuczciwy w każdej sytuacji z udziałem konsumenta. Nawet jeśli ten warunek umowny pochodzi z innej umowy banku, niebędącej identyczną, lecz posiadającą podobne znaczenie i skutki dla danego konsumenta.