Postępowanie sądowe a rozwód kredytobiorców

WSPÓŁUCZESTNICTWO KONIECZNE – NIEKONIECZNIE

Druga połowa października przyniosła kolejną bardzo dobrą wiadomość dla kredytobiorców posiadających wadliwą umowę kredytową. Mianowicie, w dniu 19.10.2023 r. Sąd Najwyższy wydał ważną uchwałę w sprawie o sygnaturze III CZP 12/23.

Zadaniem Sądu Najwyższego było rozpoznanie wniosku skierowanego przez Sąd Apelacyjny w Katowicach. Chodziło o rozpatrzenie sytuacji, gdy pierwotnie umowę kredytową podpisały dwie osoby. Po czasie doszło do zmiany sytuacji osobistej kredytobiorców, mówimy o rozwodzie. Z pozwem przeciwko bankowi wystąpiła jedynie kredytobiorczyni, ponieważ druga osoba w ogóle nie była zainteresowana postępowaniem. Sąd Okręgowy w Gliwicach odrzucił pozew wskazując w uzasadnieniu na konieczność uczestnictwa wszystkich kredytobiorców w sprawie o ustalenie nieważności.

Powódka odwołała się  do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, który miał wątpliwość. Z jednej strony nieważność umowy staje się ostateczna w sytuacji gdy należycie poinformowany konsument (w domyśle wszyscy kredytobiorcy) nie wyraża zgody na abuzywne klauzule w umowie, ale z drugiej strony, nie powinno się uniemożliwiać jednemu kredytobiorcy skorzystanie z ochrony prawnej w sytuacji, gdy drugi kredytobiorca w ogóle nie jest zainteresowany powództwem. Dlatego skierowano pytanie do Izby  Cywilnej Sądu Najwyższego: „Czy w procesie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu konieczny jest po stronie powodowej udział wszystkich kredytobiorców?”

Sąd Najwyższy orzekł:

​„W sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców.”

LEPSZE OD JEDNEJ UCHWAŁY SĄ DWIE UCHWAŁY

W dniu 26.10.2023 r. Sąd Najwyższy wydał kolejną uchwałę w analogicznej sprawie.

W tym przypadku sprawa dotyczyła sytuacji, gdzie stroną powodową była jedynie kredytobiorczyni. Pierwotnie umowa była podpisana również przez jej byłego męża. Kredytobiorcy doszli do porozumienia, że obowiązek spłaty kredytu przejmuje tylko i wyłącznie kredytobiorczyni i będzie dokonywać jej z własnego majątku. Dodatkowo nieruchomość będąca zabezpieczeniem kredytu również stała się własnością tylko i wyłącznie osoby przyjmującej zadłużenie w całości.

Sąd w I instancji wydał wyrok korzystny dla powódki, unieważniający umowę. Bank skierował apelacje do wyższej instancji. Powołał się na naruszenie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o współuczestnictwie koniecznym, ponieważ drugi kredytobiorca, wprawdzie złożył  oświadczenie o przystąpieniu do sprawy, ale nastąpiło to po ustawowym dwutygodniowym terminie od doręczenia zawiadomienia o toczącym się procesie.

Tym razem Sąd Apelacyjny w Warszawie w celu rozstrzygnięcia czy faktycznie w sprawie zachodziło współuczestnictwo konieczne, skierował do Izby Cywilnej dwa pytania:

1. czy w sprawie, w której dochodzone są roszczenia wywodzone z abuzywności klauzul umownych o ustalenie nieważności umowy kredytu i zwrot nienależnych świadczeń spełnionych na jej podstawie, zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne kredytobiorców?

a w razie pozytywnej odpowiedzi:

2. czy przystąpienie do sprawy osoby zawiadomionej w trybie art. 195 § 2 zdanie drugie k.p.c. po upływie terminu wskazanego w art. 195 § 2 zdanie trzecie k.p.c. jest bezskuteczne (art. 167 k.p.c.), czy też należy je potraktować jako wystąpienie z nowym powództwem?

Sąd Najwyższy ponownie orzekł:

​​„W sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców.”

WPŁYW UCHWAŁ NA POSTĘPOWANIA O UNIEWAŻNIENIE UMÓW KREDYTOWYCH

Zgodnie z art. 72 Kodeksu Postępowania Cywilnego, współuczestnictwo konieczne zachodzi w chwili gdy sprawa gdzie – jedną stroną postępowania jest kilka osób – może toczyć się tylko i wyłącznie przy spełnieniu założenia, że te osoby wystąpią w procesie łącznie.

W odniesieniu do spraw związanych z unieważnieniem umowy kredytowej, większość sądów powszechnych wyrażała pogląd, że w procesie muszą uczestniczyć wszyscy kredytobiorcy.

W praktyce, takie podejście było krzywdzące dla kredytobiorców, którzy chętnie wytoczyliby powództwo, jednak  byli „blokowani” przez drugiego kredytobiorcę, który z różnych przyczyn, najczęściej w wyniku powstałego konfliktu miedzy kredytobiorcami, nie chciał uczestniczyć
w postępowaniu.

Niewątpliwie, wydane uchwały wskazują i potwierdzają, że z powództwem o ustalenie nieważności umowy, może wystąpić tylko jeden kredytobiorca. Jednocześnie oczekujemy, że będzie to miało również wpływ  na ujednolicenie orzecznictwa w tej kwestii.

Z ULGĄ ODETCHNĄ SKONFLIKTOWANI ROZWODNICY, ALE NIE TYLKO…

Warto też wspomnieć, o grupie kredytobiorców, którzy po śmierci współkredytobiorcy musieliby przekonywać wszystkich spadkobierców do uczestnictwa w procesie. Co do zasady spadkobierca, niebędący jednocześnie stroną umowy kredytowej, bardzo często nie jest zainteresowany sporem z bankiem. Należy zatem założyć, że stanowisko Sądu Najwyższego również w tego rodzaju sprawach, przyniesie zmiany procesowe i umożliwi dochodzenie roszczeń tym uprawnionym, którzy mają w tym interes prawny oraz finansowy.

KONIEC KOŃCÓW – ODPOWIEDNIA STRATEGIA KLUCZEM DO SUKCESU

Uchwały Sądu Najwyższego na pewno będą mieć szeroki wpływ na toczone postępowania sądowe i to nie tylko na te, związane ze sporami na linii kredytobiorca – sektor bankowy.

Czy wpłynął również na czas trwania procesu w takich sprawach ? Tu z jednoznaczną odpowiedzią przyjdzie praktyka sądowa. Należy spodziewać się zdecydowanie większej ilość pozwów w których roszczeń, dochodzić będzie jedynie ta osoba która jest (lub była) w proces spłaty kredyt najbardziej zaangażowana finansowo. Dodatkowo będzie można uniknąć burzliwego przebiegu procesu sądowego, który zamiast skupiać się na istocie problemu, mógłby stanowić podatny grunt do eskalacji problemu związanego z relacjami pomiędzy kredytobiorcami.

Pełnomocnicy powodów też powinni odetchnąć z ulgą. Ich praca stanie się bardziej komfortowa pod kątem wydania rekomendacji co do skierowania sprawy do sądu. W końcu będą mogli skupić się na istocie problemu, a nie pełnieniu roli mediatora między mocodawcami. Nie jest też tajemnicą, że często pełnomocnicy banków wykorzystywali konflikt między kredytobiorcami i tak zadawali pytania by jeszcze bardziej podkreślić różnicę zdań pomiędzy nimi i tym samym aby zaostrzyć spór i spowodować, że powodowie tak naprawdę zeznają na swoją niekorzyść.

Natomiast takie sprawy będą się charakteryzować wysokim poziomem skomplikowania procesowego i tu wręcz strategiczną jest kwestia odpowiedniego:

1. przygotowania sprawy do postępowania sądowego,
2. właściwego skompletowania dokumentacji kredytowej oraz jej analiza,
3. rzetelnego i przemyślanego sformułowania pozwu,
4. prowadzenie postępowania sądowego w I i II instancji w sposób uważny, zrównoważony oraz z dbałością o wszelkie szczegóły istotne dla sprawy.

„Kredytobiorco, jeśli dotychczas miałeś utrudnioną możliwość skierowania swojej sprawy do sądu i doprowadzenia do unieważnienia posiadanej umowy kredytowej, bowiem nie było możliwe porozumienie z drugim kredytobiorcą lub jesteś w sytuacji w której nie masz możliwości przekonania spadkobierców zmarłego kredytobiorcy do udziału w postępowaniu sądowym, to nie zwlekaj i już dziś podejmij odpowiednie działania. Skontaktuj się, opisz swój stan faktyczny i uzyskaj kompleksową analizę prawną oraz poznaj swoje możliwości procesowe.” – Katarzyna Jóźwiak Członek Zarządu DSA Investment S.A.”

DOBIERZEMY DLA CIEBIE NAJLEPSZĄ OFERTĘ NA RYNKU!

Do każdego Klienta podchodzimy indywidualnie, dlatego przydzielimy Ci Twojego osobistego doradcę, który skontaktuje się z Tobą, aby dobrać najlepsze dla Ciebie rozwiązanie oraz bezpłatnie przeanalizujemy Twoją umowę kredytową. Gwarantujemy również obronę procesową przed działaniami banków, czy to w zakresie roszczeń o bezumowne korzystanie z kapitału, czy też żądania rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza w czasie.